Z ARTYKUŁU DOWIESZ SIĘ:
- jakie algi najczęściej są stosowane w przemyśle suplementacyjnym i czym się charakteryzują,
- o zawartości składników odżywczych alg,
- na co zwrócić szczególną uwagę w doborze alg.
Zalg robi się również agar-agar, substancję żelową, którą wykorzystuje się powszechnie w laboratoriach jako podłoże do wzrostu bakterii albo w przemyśle spożywczym – stanowi alternatywną roślinną wersję żelatyny, galaretki. Agar bogaty jest w wapń i żelazo. Oprócz tego algi wykorzystuje się jako biopaliwa czy kwas alginowy, który stosowany jest w biotechnologii, a także w kuchni molekularnej lub jako zagęszczacz w środkach spożywczych czy w medycynie jako opatrunek. Algi hodowane są w wielkich zbiornikach i wykorzystywane także jako nawóz lub pasza dla zwierząt, a nawet materiał oczyszczający ścieki czy akweny wodne.
W wielu krajach algi stosuje się powszechnie w kuchni. Azja, Chiny i Japonia to kraje, które szczególnie upodobały sobie glony. Bogate są w witaminę A, witaminy z grupy B czy też minerały, takie jak: jod, żelazo, wapń, magnez. Zawierają związki antyoksydacyjne i chelatujące, a także nienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 i to w formie najbardziej pożądanej dla organizmu, bo EPA/DHA. Z tego powodu mięso ryb bogate jest w owe kwasy – w głównej mierze właśnie dzięki zjadanym przez nie wodorostom i planktonowi. Algi morskie zawierają więcej jodu, natomiast słodkowodne więcej białka.
Algi w suplementacji
Istnieje wiele gatunków alg, ale w przemyśle suplementacyjnym najpowszechniej wykorzystuje się przede wszystkim hodowlę mikroalg oraz sinic – spirulinę i chlorellę. Spirulina jest rodzajem zielono niebieskich alg i dostarcza głównie białka, witamin i minerałów, natomiast chlorella jest rodzajem zielonych alg i dostarcza dużych dawek chlorofilu, który powoduje chelatację metali ciężkich z organizmu.
Spirulina
Spirulina jest słodkowodną algą (dokładniej – cyjanobakterią) uprawianą w wielu zakątkach świata, zwłaszcza na Hawajach, w Meksyku czy Afryce; spirulinę hawajską uznaje się za najzdrowszą. Jest stosowana powszechnie jako dodatek do zdrowych koktajli czy prozdrowotnych batonów i przekąsek. Nie bez powodu, otóż spirulina oprócz intensywnej zielonej barwy wykazuje intensywne właściwości odżywiające organizm. Jest bogatym roślinnym źródłem białka – zawiera go w około 60% swojej masy. Do tego bogata jest w witaminy i minerały, takie jak: witamina A, witamina K, B2, B1, żelazo, chrom, miedź, mangan. Jest bogactwem antyoksydantów. Obfituje w kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6.
Spirulina wykazuje również, jak i chlorella, działanie chelatujące metale ciężkie w organizmie, zwłaszcza arsen.
Badania pokazały, że kombinacja spiruliny i cynku zmniejsza poziom arsenu w organizmie. Ponadto ta zielona alga ma działanie antybakteryjne i antygrzybicze. Badania przeprowadzone na osobach z przerostem candidy pokazały, że spirulina bardzo dobrze radzi sobie ze zmniejszeniem przyrostu tego grzyba. Dodatkowo wzmacnia system odpornościowy i poprawia stan mikroflory jelitowej, czyli wzmacnia dwa najważniejsze czynniki w walce z kandydozą.
Spirulina ze względu na właściwości antywirusowe wykazuje działanie wspierające w naturalnym leczeniu osób z wirusem HIV. W badaniu przeprowadzonym na kilkunastu pacjentach zarażonych tym wirusem odnotowano stabilność działania układu odpornościowego (badano białko odpornościowe CD4, które towarzyszy reakcji namnażania wirusa; jego poziom był na stałym poziomie). Oprócz tego poprawia znacząco samopoczucie u osób zarażonych wirusem HIV – przeciwdziała zmęczeniu, łagodzi dolegliwości trawienne, łagodzi problemy związane z oddychaniem. Tak więc spirulina usprawnia działanie układu odpornościowego, poprawia aktywność białych krwinek, zwiększa liczbę komórek układu odpornościowego, tzw. natural killers, oraz stymuluje produkcję przeciwciał.
Spirulina wykazuje także działanie antynowotworowe. Jej funkcja w tym kierunku polega na zmniejszaniu proliferacji komórek, a także na zwiększeniu się liczby komórek układu odpornościowego, w tym przeciwciał, wzmacnia immunologię i może zapobiegać chorobom przewlekłym, jakim jest między innymi nowotwór.
Spirulina – na co zwrócić uwagę przy wyborze
- oznaczenie producenta, czy alga jest wolna od zanieczyszczeń i skąd pochodzi – spirulinę hoduje się w kontrolowanych warunkach (potrzebuje odpowiedniej temperatury, nasłonecznienia) lub zbiera z naturalnych miejsc występowania, stamtąd (w zależności od miejsca, jakości wody) obarczona jest zanieczyszczeniami. W złych jakościowo wodach spirulina może zawierać bakterie, metale ciężkie czy związki działające toksycznie na wątrobę (tzw. mikrocystyny). Najczystsza spirulina to ta z obszarów hawajskich;
- spirulina zawiera fenyloalaninę, dlatego osoby chore na fenyloketonurię nie powinny jej spożywać;
- ze względu na działanie pobudzające układ immunologiczny osoby przyjmujące leki hamujące aktywność układu odpornościowego (immunosupresanty) również nie powinny sięgać po algi;
- algi zawierają spore dawki jodu, także jeśli chorujesz na Hashimoto (zwłaszcza nieustabilizowane) lub nadczynność tarczycy, to musisz zachować ostrożność.
Dzięki fikocyjaninie, zielonemu pigmentowi, ma zdolności obniżające ciśnienie tętnicze krwi, wpływa na prawidłowy stan śródbłonka ścian naczyń, co oprócz normalizacji ciśnienia przyczynia się do zdrowia serca i mózgu, a więc chroni pośrednio przed chorobami serca (zawałem), udarem, cukrzycą. Wykazuje także działanie obniżające poziom cholesterolu LDL i trójglicerydów, co w podsumowaniu pokazuje, że spirulina znacząco zmniejsza ryzyko zespołu metabolicznego.
Spirulina działa neuroprotekcyjnie poprzez niwelację stresu oksydacyjnego i neutralizację białek AB. Poprawia funkcje kognitywne, takie jak: pamięć, koncentrację, kojarzenie. Ze względu na działanie antyoksydacyjne, obniżając stres oksydacyjny na poziomie mózgu, mocno wspiera jego dobrą kondycję i chroni przed chorobami.
Ze względu na swój duży potencjał antyoksydacyjny spirulina i chlorella mogą działać również hepatoprotekcyjnie. Chronią przed zwłóknieniem wątroby, a dalej marskością. Algi te wykazały w badaniach również działanie hamujące wzrost komórek raka wątroby. Spirulina charakteryzuje się większą zawartością fenoli, które chronią wątrobę.
Spirulina charakteryzuje się dużą zawartością kompletnego białka jak na źródło roślinne, natomiast nie zawiera go więcej niż źródła zwierzęce. Może stanowić suplement uzupełniający ten makroskładnik, a oprócz niego witaminy z grupy B oraz żelazo, w które najbardziej obfituje. Wykazuje działanie odżywiające, antyzapalne i przeciwwirusowe.
Chlorella
Chlorella to jednokomórkowa alga zielona (z rodzaju mikroalg). Chociaż najczęściej badane rodzaje chlorelli są dość podobne (Chlorella vulgaris i Chlorella pyrenoidosa), skład może się różnić u poszczególnych gatunków. Różni się także nieco działaniem od spiruliny ze względu na zwartość fitozwiązków i rozkład składników odżywczych. Spirulina zawiera nieco mniej białka, ale za to jest bogata w chlorofil – naturalny związek antyoksydacyjny i barwiący, wykazuje działanie chelatujące metale ciężkie. Z tego właśnie względu chlorelle często poleca się podczas terapii oczyszczających z rożnego rodzaju toksyn (oczywiście nie ma tu mowy o np. dietach sokowych). Oprócz tego chlorella bogata jest w witaminy z grupy B (zwłaszcza B2, B3 i B6, zawiera również witaminę B12 w formie dobrze przyswajalnej,
co wyróżnia ją pośród innych roślin, gdyż witamina B12 występuje głównie w produktach odzwierzęcych). Zawiera także beta-karoten, likopen, luteinę, minerały, takie jak: fosfor, potas, magnez, wapń, żelazo, miedź, a także kwasy tłuszczowe omega-3.
Bogaty skład odżywczy chlorelli powoduje, że jest silnym antyutleniaczem, będzie więc działała antyzapalnie, co pokazują badania, w których chlorella zmniejsza poziom prozapalnych enzymów i cytokin. Oprócz działania przeciwutleniającego samego w sobie zwiększa także aktywność enzymów antyoksydacyjnych tzw. endogennych (chociażby glutationu).
Chlorella – na co zwrócić uwagę przy wyborze
- pochodzenie chlorelli – również w tym przypadku mogą występować toksyny, dlatego szukamy godnego zaufania producenta oraz oznaczenia na opakowaniu o produkcie wolnym od zanieczyszczeń – to kluczowa kwestia;
- chlorella może powodować nadwrażliwość na światło słoneczne (zaczerwienienia, wysypki);
- mogą wystąpić objawy żołądkowo-jelitowe, takie jak: wzdęcia, nudności, biegunka, wymioty;
- szczególną ostrożność powinny zachować osoby przyjmujące leki rozrzedzające krew ze względu na to, że chlorella zawiera witaminę K, która przyczynia się do procesów krzepnięcia;
- chlorella jest źródłem większej ilości kwasów nukleinowych niż spirulina, z tego powodu osoby ze zwiększonym poziomem kwasu moczowego powinny zachować ostrożność.
Chlorella wykazuje działanie detoksyfikujące. Ze względu na dużą zawartość chlorofilu ma zdolność do chelatowania i wydalania metali ciężkich z organizmu. Ma unikalne właściwości zbierania m.in.: kadmu, ołowiu, rtęci, arsenu i innych toksyn, i zapobiegania ich ponownemu wchłonięciu do tkanek. Dodatkowo zwiększa aktywność szlaków detoksu i działalność detoksykującą wątroby. Jest często stosowana przez osoby poddawane chemioterapii lub radioterapii w celu zmniejszenia obciążenia organizmu przez toksyny. Natomiast proces odpowiedniego detoksu jest złożony, wymaga bowiem właściwego odprowadzenia wszystkich związanych toksyn, a więc wsparcia wydalania. Osoby przyjmujące algi powinny mieć to na uwadze, ponieważ bez tego nagromadzone toksyny mogą krążyć w krwiobiegu.
Tak jak spirulina, chlorella również wykazuje pewne działanie antynowotworowe. Zwiększa aktywność układu odpornościowego – stymuluje syntezę białych krwinek, wpływa na apoptozę komórek, hamuje wzrost komórek rakowych, a także działa prewencyjnie ze względu na mechanizmy antyoksydacyjne.
Wzmacnia układ odpornościowy. Zwiększa ilość komórek NK (natural killers) oraz cytokin z ramienia limfocytów Th1 (działa antyalergicznie), przeciwciał IgA, które stanowią pierwszą linię obrony odpornościowej. Ma działanie antypatogenne. Wpływa wyrównawczo na zaburzony lipidogram, obniża wysokie ciśnienie krwi, reguluje gospodarkę cukrową i wspiera wątrobę. Niektóre źródła podają pozytywne działanie u osób z fibromialgią.
Chlorella charakteryzuje się większą zawartością chlorofilu niżeli spirulina, co czyni ją algą o właściwościach detoksyfikujących. Zawiera mniej białka i żelaza. Polecana jest przy wsparciu układu odpornościowego, nadciśnieniu, alergiach, zatoksycznieniu metalami ciężkimi czy jako wsparcie w chemio- i radioterapii w usuwaniu toksyn i wzmocnieniu układu immunologicznego.
Podsumowanie
Zarówno spirulina, jak i chlorella pozyskiwane ze skażonego środowiska mogą przynieść więcej szkód dla organizmu niż pożytku. Często zamiast wspomagać oczyszczanie z toksyn, same są nimi zanieczyszczone, tyczy się to również metali ciężkich (ołów, rtęć, kadm, arsen, nikiel). Mogą zawierać związki działające hepatotoksycznie (degradujące wątrobę) i neurotoksycznie (układ nerwowy). Zanieczyszczone algi mogą powodować więc: uszkodzenie wątroby, bóle brzucha, wymioty, nudności, bóle głowy, zmęczenie, tachykardię, uszkodzenie komórek nerwowych. Dlatego najlepiej jeśli algi hodowane są w oczyszczonych, kontrolowanych zbiornikach, zamiast w otwartych wodach, które mogą być skażone. Zrezygnuj z tych hodowanych w regionach Chin i Japonii, a wybieraj te z okolic Hawajów. Kolejną kwestią jest czas do spożycia, algi dość szybko jełczeją, więc czas produkcji to kwestia, na którą również trzeba zwrócić uwagę. Wybieraj suplementy organicznych alg, które ekstrahowane były w niskich temperaturach.
Jest grupa osób, które powinny zachować czujność w spożywaniu alg, np. te borykające się z chorobami autoimmunologicznymi (jak toczeń, stwardnienie rozsiane, pęcherzyca Hashimoto, autoimmunologiczne zapalenie wątroby itp.), oprócz tego kobiety w ciąży i karmiące, osoby chore na fenyloketonurię, osoby przyjmujące leki immunosupresyjne, osoby uczulone na jod bądź z problemami tarczycy (zwłaszcza nadczynność i Hashimoto) powinny wstrzymać się z suplementacją. Podobnie jak na większość produktów, również na algi można mieć uczulenie, zaleca się więc start suplementacji od najmniejszych dawek, po obserwacji można zwiększyć do terapeutycznych (które de facto uzależnione są od celu, w jakim sięgamy po algi). Suplementowanie od mniejszych dawek zalecane jest także z powodu działania detoksykującego alg, duże dawki w krótkim czasie mogą spowodować kumulację toksyn krążących w obiegu i złe samopoczucie. Jeśli ktoś ma niewydolną wątrobę, nerki lub problemy z jelitami, a więc z drogami neutralizowania i wydalania toksyn, szczególnie powinien wziąć sobie do serca ostrożność co do przyjmowanych dawek. Moim zdaniem jakość niektórych badań na algach budzi wątpliwości, więc istnieje uzasadniona potrzeba dalszych badań o lepszej jakości.
NETOGRAFIA
- //pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/jf0479517#
- //www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3824145/
- //www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1389717/
- //www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15478198
- //www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23028885ttps://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21697639
- //www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20336506\
- //www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23518167
- //nutritiondata.self.com/facts/vegetables-and-vegetable-products/2765/2
- //www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-923/blue-green-algae
- //pdfs.semanticscholar.org/7ff1/842a4552a8f239ed957e112513a04aaed66d.pdf
- //www.oregon.gov/oha/ph/HealthyEnvironments/Recreation/HarmfulAlgaeBlooms/Documents/Gilroy_Algae_Supp.pdf
- //www.researchgate.net/publication/232246789_Toxin_content_and_cytotoxicity_of_algal_dietary_supplements
- //www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22008543
- //www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0041008X12004358
