Fizjologia wybranych narządów wewnętrznych w praktyce – część 2

Organy wewnętrzne potrzebują miejsca i przestrzeni w tkankach obocznych, aby móc właściwie funkcjonować. Nadmierne ich ściśnięcie poprzez niewłaściwe wzorce ruchowe, wady postawy, napięcie lub osłabienie mięśni może spowodować upośledzenie ich funkcji oraz pojawienie się łańcucha kolejnych napięć w obrębie całego ciała. To samo dotyczy właściwego funkcjonowania określonych narządów. Jeżeli działanie któregoś z nich jest upośledzone, dochodzi do zaparć, fermentacji i wydłużonego czasu trawienia, wzdęć, bólu i w ostateczności wystąpienia poważnych zaburzeń funkcji. Dotyczy to zarówno jamy brzusznej, jak i łańcuchów mięśniowo-powięziowych, które w następstwie przyjmują napięcia w obrębie określonych stawów. 

Powiększona wątroba może w dalszej kolejności ograniczać wzorzec w prawej obręczy barkowej poprzez przeponę, żebra i opłucną. Następstwem może być brak możliwości zachowania właściwego zakresu ruchu w całej obręczy oraz ruchomości łopatki. W dalszej kolejności złe wzorce obręczy barkowej mogą spowodować niewłaściwe napięcia w obrębie szyi, stawów skroniowo-żuchwowych, bóle głowy i szczęki.

Aby spróbować wyciągać samodzielnie wnioski, czyli takie, jak wskazałam powyżej, należy dokładnie poznać anatomię i fizjologię wszystkich naszych narządów wewnętrznych i w następstwie być w stanie wyobrazić sobie ich połączenia i wzajemne korelacje. 

Budowa i lokalizacja wątroby

Wątroba to organ leżący wewnątrzotrzewnowo. Ułożony jest głównie po stronie prawej, od sklepienia przepony po tej stronie aż do linii sutka po stronie przeciwnej. Przestrzeń żeber niemal całkowicie zasłania omawiany narząd. W najwyższym swoim punkcie leży na wysokości 4/5 żebra (jest to mniej więcej linia sutka). Dolna krawędź wątroby znajduje się na linii łuku żebrowego. U osoby dorosłej waży 1,3–1,8 kg. U dziecka natomiast stanowi 4% masy całego ciała i zajmuje 2/5 jamy brzusznej, będąc główną przyczyną wypchniętego brzuszka w sylwetce dziecięcej.

Wątroba zbudowana jest z dwóch płatów i ośmiu segmentów. Granicą między płatami jest linia Cantliego, biegnąca od pęcherzyka żółciowego do żyły głównej dolnej. Każdy płat składa się z czterech segmentów. Podział segmentarny wynika z rozgałęzień żyły wrotnej, gałęzi tętnicy wątrobowej i przewodów żółciowych.

Ważną strukturą, o której warto wspomnieć, jest wnęka wątroby. Przechodzi tu tętnica wątrobowa, żyła wrotna wątroby oraz przewód żółciowy. 

Żyła wrotna wątroby doprowadza odtlenowaną krew ze śledziony, żołądka i jelit, dzięki temu wątroba wychwytuje i przetwarza składniki odżywcze i sole mineralne. Tętnica wątrobowa właściwa doprowadza krew bogatą w tlen.

Budowa komórkowa

Jednostką morfologiczno-czynnościową są zraziki wątrobowe zbudowane z komórek wątrobowych układających się w blaszki wątrobowe. Pomiędzy zrazikami znajduje się tkanka łączna gwarantująca ścisłe ich połączenie oraz dokrwienie poprzez sieć naczyń będących gałązkami żyły wrotnej i tętnicy wątrobowej właściwej. W miąższu wątroby znajduje się również sieć włosowatych kanalików żółciowych. Wydzielana jest do nich żółć poprzez komórki wątrobowe. W dalszej kolejności żółć transportowana jest poprzez przewodziki międzyzrazikowe, które w dalszej kolejności łączą się w przewodziki żółciowe, które ostatecznie tworzą dwa przewody żółciowe – większy wychodzący z prawego płata i mniejszy z lewego.

Unerwienie wątroby

Współczulne (mobilizujące) – Th6–Th9 oraz nerw przeponowy – C3–C4. 

W związku z tym nadmierne napięcie w odcinku szyjnym na wskazanej powyżej przestrzeni może również wpływać negatywnie na pracę i funkcję wątroby.

Warto spojrzeć również na narządy wewnętrzne sąsiadujące z wątrobą. Wiedząc już, że wątroba jest w bezpośrednim kontakcie z przeponą, możemy wywnioskować, że jej powiększenie i uniesienie spowoduje napięcie w stawach mostkowo-żebrowych oraz nacisk na płuca oraz ich wypychanie w górę. Problem może pojawić się również z żołądkiem i dwunastnicą, z którymi to narządami wątroba połączona jest poprzez więzadła. 

Funkcje wątroby:

• produkcja żółci (około 1 l w ciągu doby), a następnie przekazywanie jej do pęcherzyka żółciowego, gdzie jest magazynowana – w następstwie możliwy jest rozkład tłuszczów wraz z lipazą trzustkową w dwunastnicy;
• Żółć: zapewnia optymalne pH dla enzymów trzustkowych w dwunastnicy. Żółć wyłącznie wspomaga trawienie i rozkład tłuszczów, nie posiadając w swoim składzie bezpośrednio enzymów trawiennych. Żółć kanalikowa produkowana jest przez hepatocyty, następnie przez kanaliki przesyłana jest do pęcherzyka żółciowego. Tam jest magazynowana i zagęszczana. Wskutek dostarczenia organizmowi pokarmów bogatych w tłuszcze zostaje uwolniona do dwunastnicy, gdzie zachodzi emulgacja tłuszczów. W znacznym stopniu produkcja i uwalnianie żółci z pęcherzyka żółciowego zostaje zablokowana poprzez wystąpienie czynnika stresogennego, jak również głodzenie się i zbyt długie przerwy pomiędzy posiłkami;
• detoksykacja krwi, która następuje poprzez wychwytywanie z krwi substancji trujących, z kolei te – zneutralizowane – wiązane są w związki zwrotnie kierowane do krwiobiegu lub wydalane z żółcią, lub przekierowywane do nerek. Wątroba odpowiada również za rozkład alkoholu i leków. Reaguje również na zmiany stężenia hormonów we krwi;
• bierze udział w rozkł...