Mangan - zdrowe kości

Mangan działa również jako koenzym wspomagający aktywność metaboliczną w organizmie człowieka. Dodatkowo uczestniczy też w tworzeniu się tkanki łącznej, wchłanianiu wapnia, prawidłowym funkcjonowaniu tarczycy i hormonów płciowych, reguluje poziom cukru oraz wpływa na prawidłowy metabolizm węglowodanów i tłuszczów.

Czym jest mangan

Mangan jest minerałem naturalnie występującym w naszym organizmie w bardzo małych ilościach. Jest niezbędny pod względem odżywczym, ale i potencjalnie toksyczny. To główny składnik enzymu manganowej dysmutazy ponadtlenkowej (MnSOD), która jest silnym enzymem przeciwutleniającym w mitochondriach.

Mitochondria pochłaniają ponad 90% tlenu wykorzystywanego przez komórki, dlatego są najbardziej podatne na stres oksydacyjny. Rodnik ponadtlenkowy jest jednym z reaktywnych form tlenu wytwarzanych w mitochondriach podczas syntezy ATP. MnSOD katalizuje przemianę rodników ponadtlenkowych w nadtlenek wodoru, który może być zredukowany do wody przez inne enzymy przeciwutleniające, zapobiegając w ten sposób wielu potencjalnym zagrożeniom związanym z nadmiernymi stanami zapalnymi w organizmie. Mangan odgrywa istotną rolę w wielu procesach fizjologicznych jako składnik enzymów i aktywatorów innych enzymów (syntetaza glutaminy, arginaza, seryna, treonina, fosfataza białkowa i dekarboksylaza pirogronianowa). W organizmie człowieka może znajdować się najwyżej 20 mg manganu, który jest najbardziej skoncentrowany w nerkach, trzustce, wątrobie oraz w kościach, nadnerczach i przysadce mózgowej. Jest on również ważny dla prawidłowego funkcjonowania mózgu i aktywności układu nerwowego. Z łatwością przenika zarówno przez barierę krew-mózg, jak i przez łożysko. Wykazano, że jest on niezbędnym minerałem śladowym dla każdej formy życia.

Niedobór manganu zaobserwowano u wielu gatunków zwierząt. Objawami niedoboru manganu są:

• wysokie ciśnienie krwi,
• dolegliwości serca,
• skurcze mięśni,
• wady rozwojowe kości, upośledzony wzrost,
• obniżony poziom cholesterolu,
• problemy ze wzrokiem,
• niższe IQ,
• zmiany skórne,
• problemy ze słuchem,
• utrata pamięci,
• dreszcze i drżenia,
• upośledzenie funkcji rozrodczych,
• upośledzenie tolerancji glukozy oraz zmieniony metabolizm węglowoda-
• nów i lipidów.
   

Niektórzy lekarze twierdzą, że niedobór manganu jest dość rzadki, jednak ponad 35% światowej populacji może mieć niedobór, natomiast główną przyczyną są złe nawyki żywieniowe. Na przykład u dziecka z długotrwałym całkowitym żywieniem pozajelitowym pozbawionym manganu roz-
winęła się demineralizacja kości i pogorszył wzrost, co skorygowano przez suplementację manganem.

Interakcje

W niektórych przypadkach uważa się, że żelazo i mangan mogą mieć wspólne drogi absorpcji i transportu, co może skutkować gorszym wchłanianiem manganu z posiłków o wyższej zawartości żelaza. Suplementacja żelazem w dawce 60 mg/dobę przez cztery miesiące była związana ze zmniejszeniem poziomu manganu we krwi i zmniejszoną aktywnością MnSOD w białych krwinkach, co wskazuje na zmniejszenie stanu odżywienia manganem. Dodatkowo absorpcja manganu w jelitach jest zwiększona podczas niedoboru żelaza, a zwiększone zapasy żelaza (wysoki poziom ferrytyny) negatywnie wpływa na absorpcję manganu. U mężczyzn ilość manganu jest niższa niż u kobiet – prawdopodobnie dlatego, że mężczyźni zwykle mają wyższe zapasy żelaza niż kobiety. Dodatkowo wykazano, że niedobór żelaza zwiększa ryzyko gromadzenia się manganu w mózgu.

Suplementacja magnezem również wpływa na biodostępność manganu, jednak w znacznie mniejszym stopniu niż żelazo. Magnez dodawany w dawce 200 mg/dobę nieznacznie zmniejsza biodostępność u zdrowych osób dorosłych poprzez zmniejszenie wchłaniania manganu lub zwiększenie jego wydalania.

Suplementacja wapnia w nieznacznym stopniu wpływa na metabolizm manganu.

Występowanie

Mangan występuje w wielu produktach spożywczych. Najważniejsze źródła to:

• maliny, ananasy, winogrona, truskawki, jeżyny, owoce tropikalne, banany, kiwi, figi,
• czosnek, buraki, zielona fasola, rukiew wodna, sałata, szpinak, por, tofu, ogórki, marchew,
• ryż, owies, pszenica pełnoziarnista,
• orzechy, melasa,
• mięta pieprzowa, gorczyca, goździki, kurkuma.

Najlepszymi źródłami manganu są zielone warzywa, ryż, kokosy, migdały i orzechy laskowe, ponieważ maksymalizują wchłanianie tego ważnego minerału. Pokarmy bogate w kwas fitynowy, takie jak fasola, nasiona, orzechy, produkty pełnoziarniste i produkty sojowe lub produkty o wysokiej zawartości kwasu szczawiowego, takie jak kapusta, szpinak i słodkie ziemniaki, mogą nieznacznie hamować wchłanianie manganu. Chociaż herbaty są bogatym źródłem manganu, taniny obecne w herbacie mogą umiarkowanie zmniejszać jego wchłanianie.

Wpływ na kości

Mangan jest niezbędny do prawidłowego wzrostu struktury kości a jego niedobór powoduje nieprawidłowy ro...